Pebrero
25, 2015
Ipaduso ang Katungod sa Kaugalingnan (Soberanya) sa
Katawhang Pilipino!
Mukabat na’s halos 3 ka
dekada ang milabay human malumpag ang diktadoryang pangagamhanan ubos sa
rehimen ni Marcos, ug sa adlaw karon (Pebrero 25) kini nahitabo. Karon ang pagpahinumdum
sa pila ka dekadang pakigbisug sa katawhang Pilipino sa paghandom ug pagpanday
sa “Demokrasyang Bayan”, ang pakigbisug sa katungod para sa malinawon ug taas
nga kalidad nga kinabuhi. Apan human ang EDSA People Power, human makab-ot ang giingong
Demokrasya, komusta naman tang mga
Pilipino karon?
Isip gawasnong nasud nga
adunay kaugalingnan o soberanya, interes sa bagang katawhan ang pagdumala sa
gobyerno, nasudnong patrimonya ug ekonomiya. Apan adunay nag-urong nga hulga sa
soberanya karon, usa niini ang Enhanced
Defense Cooperation Agreement (EDCA) o
kasabutan tali sa Pilipinas ug Estados Unidos giingong kabahin sa pagpakusog sa
depensa ug hugot nga panagtambayayong sa duha ka nasud sa hisgutanan sa
militarismo. Apan ang dakong katuyuan niini mao ang pagtugot sa Amerika nga magtukod
ug mga base militar diri sulod sa nasud! Usa ka dakong hulga sa nasud ug sa
katawhan. Ang presensya sa mga sundalong kano ubos sa Visiting Forces Agreement (VFA) ni-resulta’g mga dili maayong
panghitabo. Nagka-grabi ang prostitusyon sa mga lugar hain nahimutang ang mga
base militar ug muabot pa gani kini sa mas grabi pa nga pag-abuso sa mga kababaenhan
susama sa mga kaso sa pagpanglogos ug pagpatay, usa niini si Nicole sa Subic
Rape Case niadtong 2005 ug niaging tuig lang nga mao si Jennifer nga gipatay
human masakping usa ka transgender. Samtang walay kasiguraduhan kung mahatagan
ba’g saktong silot ang mga sundalong kano bisan pa ma’g na-konbikto na kini. Dakong
hisgutanan pud sab karon ang trahendya sa Mamasapano kung hain nakalas ang
kinahuhi sa 44 ka Special Action
Force(SAF) ug kung hain napamatud-an nga dikta kato nga operasyon sa US
ug walay tibuok kasayuran ang atong gobyerno sa maong operasyon. Na-ong-ong
ang Bangsamoro Basic Law (BBL) o ang
panagsabot tali sa gobyerno ug Moro
Islamic Liberation Front(MILF) nga para sa kalinaw, kay lagi tungod sa insidente
sa Mamasapano, walay kooperasyon gikan sa gobyerno nga adunay operasyon nga
mahitabo sulod sa teritoryo sa giilang mga rebelde, hinungdan nga nagkagubot
napud sab. Samtang, wala man lay
gihimong aksyon para papanubagon ang US sa kalimbigitan niini sa operasyon, tataw
gyud ang kahadlok sa atong gobyerno didto sa US.
Subay niining mga panghitabo,
tataw nga dili gyud magka-pareho ang interes natong mga Pilipino ug sa US,
kay ang pinaka-rason nga naa sila diri’s nasud, gusto niyang kab-oton ang
pinaka-dako nga merkado mao ang Asya, ug sa Pilipinas siya manukad. Gibantayan
pud sa US ang China isip pinaka-kompetensya niya sa negosyo karon. Ug mismo ang
Pilipinas nga iyang neyo-kolonya kung hain iyang merkado ug huthutanan sa mga
hilaw nga materyales para sa iyang produkto ug negosyo. Interes sa US nga
magpabilin ang hegemoniya o pinaka-makagagahum sa hisgutanan sa politika ug
ekonomiya sa tibuok kalibutan, andam kini nga makig-gubat sa ngalan sa gahum.
Angay gyud babagan ang EDCA ug ibasura na ang VFA kay peligro kini nga mga kasabutan
para sa Pilipinas ug sa mga katawhan.
Ug lain pa! Ang Charter Change (Cha-Cha) giluto napud
sab, usa kini ka dakong hulga sa atong soberanyang katungod. Kung kini
mapa-pasar, adunay mga pag-usab sa mga mahinungdanong probisyon sa Konstitusyon.
Ubos sa globalisasyon, gi-tugutan sa gobyerno ug 100% pagbinayluay sa mga
produkto sulod-gawas sa nasod (free
trade). Gitugutan pud sab ang mga langyawng mamuhunan og dagkong
korporasyon para diri na mismo mag-negosyo, ubos sa programa ni PNoy nga Public-Private Partnership (PPP). Buot
usbon ang Article XII (Nasudnong
Patrimonya ug ekonomiya), tablang itugyan sa gobyerno ang atong
teritoryo ug ang mga bahandi ngadto sa mga langyaw. Ma-lugi ang mga local nga
negosyante ug mapapha ang mga gagmayng manindahay nga Pilipino.
Nagpakita ang kini nga
polisiya sa sitwasyon sa mga vendors sa syudad partikular sa may E-mall, South
Bus Terminal, P.Del Rosario, Panganiban, Jones Ave., Colon, Carbon, ug nagka-daghan
pa ang gipang-clearing o demolish. Gi-aganid ang clearing sa mga gagmayng
manindahay sa mga kadalanan para sa pagtukod sa mga commercial building ug
mga malls sa syudad, dili na sila
kinahanglan nga maninda, ubos sa mantra ni Mayor Mike Rama nga “Limpyuhon
ang hugaw, hapsayon ang gubot, ug pahumuton ang baho”, apan, ang mga kabos ang
iyang gi-pasabot nga hugaw, gubot ug baho! Tabla nga gihikaw ug hikawan
kita’s atong katungod sa panginabuhian para maka-sugakod sa pang-adlaw-adlaw
nga gastuson bisan paman nga grabi ug nagkamahal ang mga panaliton, kuryente ug
tubig. Mao nga dili ta maka-basol nga mu-sulod sa mga iligal ug dili produktibo
nga mga buluhaton ang mga tao, naa puy uban nga maghikog nalang sama sa
nasinati ni Artemio Javieng usa ka manindahay ug DVD sa may Jones Ave human
gi-demolish ug gi-kumpiskar iyang mga paninda niadtong niaging buwan. Inubanan
pa sa mga nagka-daiyang demolisyon sa mga komunidad sa syudad nga walay tarong
relokasyon sama sa nahitabo sa taga Warwick Barracks, Carbon nga nahimo nalang
parking lot karon, ug hangtod karon wala gyud nahatagan ug desenteng relokasyon,
nag-antos sa barong-barong sa usa ka luna sa Inayawan, sobra’s usa ka tuig na
human sila gipapha sa Carbon. Lain pa, sa mga kaigsuonang mga mananagat nga
halos walay kasiguraduhan kung anaa ba silay makuha pa sa dagat, kini tungod pud
sa mga commercial fishing o dagkong panagatan sa mga langyaw’ng negosyante nga
nag-tukmod sa mga mananagat nga magbuhat nalang ug iligal para lang gyud nga
naay makuha sa dagat. Gihinay-hinayan pud sab ug kural ang mga hunasan para kuno
adunay maka-sagang sa mga dagkong bawod kung adunay kalamidad, apan kini usa
lamang ka pag-pangilad, gigamit og gamiton kining mga yutaa para sa mga
proyekto sa pribadong sector sama sa mga resorts ug uban pa. Sa Sitio Mangal,
Punta Engano, Lapu-Lapu, wala na ka-panagat ang mga mananagat didto tungod kay
wala na sila tuguti sa Sta. Lucia Land Inc. nga musulod niadto pang niaging
Pebrero 5 lang ug hangtod karon. Mukabat sa 300 ka pamilya ang nag-puyo sa
maong lugar ug 99% niini nagsalig ra sa dagat. Nagka-daghan pud sab ang mga
walay trabahong produktibo ug regular, kadaghanan naa sa kontraktwal kung hain walay
benepisyo, barato dili-makiangayon ug maka-buhi; ug kuwang-kuwang nga sweldo. Nagka-daghan
pud sab ang out-of-school nga
kabataan gumikan sa sobra ka mahal sa mga bayrunon sa skwelahan, mao nang
mapunta na lang sa mga dili maayong buhat sama sa drugas ug sayong ka-minyuon.
Halos wala nay kontrol ang gobyerno sa atong ekonomiya karon, unsa pa kaha ug mapa-pasar
ang EDCA ug Cha-Cha? Bulto sa produktibong sector nga mao ang tiunay nga
nag-hago ug nagpa-dagan sa ekonomiya ang maong dakong apektado niini.
Apil pud sab nga mahilab-tan
ang Article XIV (Edukasyon, Agham at
teknolohiya, Sining, Kultura, at Palakasan) kung hain tugutan ang mga
langyaw nga muomol sa atong pang-huna-huna pina-agi sa pag-kontrol sa
edukasyon, mass media ug advertising companies ug uban pa. Buot ipasabot
niini, hulga niini ang orihinal nga kultura sa mga Pilipino, diri mismo sa
Pilipinas. Hinay-hinay nga mapapha ang atong nasudnong kultura ug maumol ang
maka-langyaw nga pang-huna-huna.
Ang mga probisyon
nga buot usbon sa Cha-Cha, unod niini ang mga hisgutanan sa opurtunidad nga
maka-gamit o makabenepisyo sa natural nga bahandi para sa kalamboan natong mga
Pilipino ug ang seguridad para kini magpabiling tunhay nga para ra gyud kanato.
Dakong kwesyon niini kung aduna ba gyuy tiunay nga
kagawasan ang Pilipinas, kung nag-silbi ba gyud ang gobyerno sa interes sa
bagang masa. Kung epektibo pa ba gyud ang atong Konstitusyon nga giilang makinasudnon,
demokratiko, para sa katawhan ug dili sa mga langyaw. Ug labaw sa tanan, andam ba
ang mga katawhang Pilipino sa mamahimong epekto niini. Bisan pa man nga wala pa
kini mapa-pasar, tataw na nato nga nahitabo na gyud ning mga problemaha sa
kasamtangan. Unsa nalang kaha ang mamahimong dagway sa Pilipinas kung kining EDCA ug Cha-Cha opisyal na gyung ipa-pasar. Angay pa ba kaha
nga tawagon ang nasod nga Pilipinas nga para natong mga Pilipino?
Taas na kaayo nga panahon nga
ang Pilipinas nga atong nasud nagpa-ulipon. Walay silbi ang gobyerno kung dili
kini mag-silbi sa iyang katawhan, obligasyon nila kini diri nato. Tataw nga ang
Administrasyon ni PNoy mas gipa-labi ang mga langyaw kaysa kanatong mga kabos o
bagang katawhan. Busa manawagan kita nga organisahon ug hiusahon nato ang atong
interes ug kaugalingon para lumpagon ning kasamtangang sistemang dili makiangayon
ug dili patas para sa tanan.
Manglimbasug ug makigbisug
kita para sa atong katungod sa Soberanya ug Nasudnong Demokrasya.
Dignidad, Kinabuhi ug
Katungod, Angkunon!!!
